به استاد بنّایی که کارش گچ‌بری یا گچ‌مالی به دیوار است گچ‌کار می‌گویند. گچ به صورت سنگ گچ در معادن طبیعی وجود دارد. سنگ گچ را در کوره حرارت می‌دهند و پودری بدست می‌آورند که گچ نام دارد. این ماده که با اضافه شدن آب به آن در مدت کوتاهی سفت و محکم می‌شود، ماده باارزشی در صنعت ساختمان‌سازی محسوب می‌شود و به دست هنرمند استاد گچ‌کار سپرده می‌شود تا در قسمت‌های مختلف ساختمان به کار برد.
گچ‌کار کیست؟
گچ‌کار موادی مانند گچ و سیمان را آماده می‌کند، روی دیوار و سقف‌ها می‌مالد تا برای رنگ زدن یا قرار گرفتن پوشش‌های دیگر روی آنها آماده شوند. کار دیگر او انجام گچ‌بری‌های تزیینی است. این کار به دو صورت دستی یا با نصب گچ‌بری‌های آماده روی دیوارها و سقف‌ها انجام می‌گیرد.
پوشاندن دیوارهای بیرونی ساختمان با شن یا ماسه یا سیمان و… نیز در حیطه کاری استادکار گچ‌کار است.
گچ، سیمان، شن، ماسه، الک، ماله، استامبولی، گونیا، خط‌کش و… مواد و ابزاری است که گچ‌کار در کار خود به آنها نیاز دارد.
تاریخچه گچ‌کاری
برخی آثار گچی بدست آمده در کاوش‌های باستان‌شناسان نشان می‌دهد که استفاده از گچ در 9000 سال قبل در سوریه و آناتولی رواج داشته است. همچنین ثابت شده که تمدن‌های یونانی، رومی، مصری، آشوری و سومری هم از این ماده معدنی به عنوان مصالح ساختمانی استفاده می‌کردند.
در ایران، بیشترین آثار گچ‌بری موجود دوران قبل از اسلام، به دوره ساسانی برمی‌گردد. بعد از ورود اسلام به ایران، هنر گچ‌بری پیشرفت‌های فراوانی می‌کند به طوری که می‌توان آثار این تکامل و پیشرفت را در گچ‌بری‌های محراب مساجد مشاهده نمود.
محراب مسجد جامع نایین، محراب گنبد علویان همدان، بقعه بایزید بسطامی در بسطام، محراب مسجد جامع ساوه، بقعه شیخ احمد جامی در تربت جام، عمارت کلاه فرنگی در شیراز، کاخ گلستان در تهران و کاخ عالی‌قاپو در اصفهان نمونه‌هایی از آثار گچ‌بری در دوره‌های مختلف تاریخ ایران محسوب می‌شوند.
نمونه دیگر مسجد جامع اصفهان است که دارای آثار مختلف هنری اصفهان از جمله خطاطی، کاشی‌کاری و گچ‌بری است. گچ‌بری محراب الجایتو در این مسجد به عنوان یکی از شاخص‌ترین گچ‌بری‌های ایران شناخته می‌شود.
کاربرد گچ
گچ با توجه به نوع آن، کاربردهای فراوانی دارد.
در صنعت ساختمان، بیشترین کاربرد آن در اندود سطح داخلی دیوارها و سقف ساختمان، ایجاد سطح صاف جهت نقاشی و سایر نماسازی‌های داخلی می‌باشد. معمولاً از گچ خاکی جهت زیرسازی کار و از گچ سفید جهت اندود نهایی استفاده می‌شود.
تولید قطعات پیش‌ساخته گچی و گچ‌بری در داخل ساختمان هم کاربرد دیگر این ماده است.
کاربرد دیگر آن در سقف‌های طاق ضربی و تیغه چینی‌های داخلی است که از آن به عنوان ملات چسباننده آجرها استفاده می‌کنند.
از دیگر کاربردهای آن مصارف پزشکی، مجسمه‌سازی، قالب‌سازی و… می‌باشد.
مزایا و معایب استفاده از گچ
استفاده از گچ دارای مزایا و معایبی است که به طور خلاصه بیان می‌شود:
مزایا
– به سرعت سفت و محکم می‌شود
– حجم گچ سفت‌شده زیاد می‌شود و قسمت‌های خالی را پر می‌کند
– مقاوم در برابر آتش‌سوزی
– شکل‌گیری آسان
– سفیدی آن باعث می‌شود هر رنگی را به راحتی جذب کند، ضمن اینکه رنگ سفید، زیبا و آرامش‌بخش است
– فراوانی و در دسترس بودن
معایب
– عدم مقاومت در برابر نفوذ آب
– ایجاد خوردگی و زنگ‌زدگی وقتی در مقابل فلزاتی مثل آهن و سرب قرار می‌گیرد
تفاوت گچ‌کاری و گچ‌بری
در گچ‌کاری، دیوار یا قسمتی از سقف با گچ پوشیده می‌شود و به آن سفیدکاری هم می‌گویند؛ اما در گچ‌بری، گچ‌کار با استفاده از ابزارهای مخصوص، طرح و نقشی زیبا روی دیوار یا سقف، پیاده می‌کند. البته امروزه از گچ‌بری‌های پیش‌ساخته هم استفاده می‌شود.
مهارت و دانش مورد نیاز گچ‌کار
گچ‌کار بعد از بستن قرارداد با مشتری باید اندازه‌گیری خوب و دقیقی از محل مورد نظر انجام دهد تا مقدار گچ مورد نیازش را تخمین بزند. بعد از تهیه مواد لازم، در ساختمان یا برای تولید برخی محصولات در کارگاه‌های گچ‌بری مشغول کار می‌شود.
در ساختمان‌سازی باید گچ را آماده کرده، روی سطوح بمالد، سپس با ابزارهای مناسب چوبی و فلزی گچ‌کاری‌های داخلی را ثابت کند. همچنین با توجه به قراردادی که با مشتری دارد، نقش‌های زیبای گچی روی سقف‌ها یا دیوارها طراحی کند.
گچ‌کار برای انجام این مراحل و ارائه یک کار خوب و با کیفیت به دانش و مهارت‌هایی نیاز دارد که به طور خلاصه بیان می‌شود:
– توانایی اندازه‌گیری و تخمین مواد لازم از جمله گچ
– داشتن ذهن متفکر و خلاق
– داشتن دقت و حوصله
– آشنایی با زیبایی‌شناسی
– آشنایی با انواع گچ و علم و هنر گچ‌کاری
– گذراندن دوره‌های آموزشی و کارآموزی گچ‌کاری
– آشنایی با مواد و ابزارهای گچ‌کاری
– مهارت در بکارگیری ابزار
– توانایی محاسباتی برای اندازه‌گیری‌ها و برآورد هزینه‌ها
– توانایی جسمی و ذهنی برای پیاده‌کردن طرح‌های مختلف
– عدم ترس از ارتفاع
– توانایی انجام کار عملی
– توانایی انجام کار فردی و گروهی
– آشنایی با اصول مشتری‌مداری
– آگاهی از مسائل ایمنی و بهداشت
– استفاده از لباس‌های کار مناسب و راحت
نحوه ورود به شغل گچ‌کاری
– شرکت در دوره‌های آموزش گچ‌کاری در آموزشگاه‌هایی که زیر نظر سازمان فنی و حرفه‌ای فعالیت دارند.
– آموزش تجربی نزد استادان ماهر گچ‌کار.
کسب تجربه در این شغل یکی از نکته‌های کلیدی موفقیت محسوب می‌شود.
فرصت‌های شغلی گچ‌کاری
سازمان‌ها و شرکت‌هایی که در حیطه بازسازی بناهای تاریخی و قدیمی فعالیت دارند، شرکت‌های فعال در پروژه‌های ساختمانی و شرکت‌های فعال در زمینه دکوراسیون، فرصت‌های شغلی این رشته کاری محسوب می‌شوند.
همچنین کار در کارگاه‌های خصوصی به صورت مستقل و ارائه کار به شرکت‌ها و افراد به شکل قراردادی، فرصت شغلی دیگری در این رشته کاری است.
مهارت و تجربه خوب و ارائه کار با کیفیت و مطابق با نیاز مشتری می‌تواند فرصت‌های شغلی فراوانی در اختیار گچ‌کار قرار دهد.
میزان درآمد گچ‌کاری
مساحت کار، سختی کار گچ‌کار با توجه به محل انجام کار، میزان تجربه، مهارت و ذوق هنری گچ‌کار، کیفیت کارهای ارائه شده، مسئولیت‌پذیری و نحوه ارتباط با مشتری، بستگی مستقیم با میزان قرارداد و تعداد مشتری گچ‌کار و در نتیجه میزان درآمد او دارد؛ در نتیجه نمی‌توان مقدار مشخصی برای درآمد این شغل تعیین کرد.
نظرات کاربران