رشته زیست شناسی سلولی مولکولی یکی از رشته‌های علوم پایه از زیر گروه رشته علوم تجربی می‌باشد که برای بسیاری از افراد علاقمند به علوم تجربی، رشته‌ای جذاب محسوب می‌شود. در این رشته مطالعات زیست‌شناسی در سطح مولکولی انجام می‌شود. از نظر وجه اشتراک با سایر رشته‌ها می‌توان گفت که رشته زیست‌شناسی سلولی مولکولی با رشته‌های زیست‌شناسی، شیمی، ژنتیک و بیوشیمی اشتراکات زیادی دارد.
برای تعریف ماهیت رشته زیست‌شناسی سلولی مولکولی باید گفت که این رشته علم استنباط برهم کنش‌های مولکولی فعالیت‌های بیولوژی در بین سیستم‌های مختلف درون سلولی است. این رشته دارای 5 گرایش میکروبیولوژی، علوم سلولی و مولکولی، ژنتیک، بیوشیمی و بیوفیزیک می‌باشد که دو گرایش بیوشیمی و بیوفیزیک تنها در مقطع ارشد تدریس می‌شوند. در ادامه گرایش‌های مقطع کارشناسی به طور مختصر معرفی خواهند شد.
گرایش میکروبیولوژی
این گرایش به بررسی و مطالعه میکروارگانیسم‌ها می‌پردازد. به موجودات ریز ذره‌بینی (اعم از باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌های میکروسکوپی و پروتوزوئرها) که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند و فقط دیدن آنها با میکروسکوپ‌ها و تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی میسر است، میکروارگانیسم می‌گویند.
میکروبیولوژی پایه و اساس بسیاری از علوم مانند بیوشیمی، بیوتکنولوژی، ژنتیک و پزشکی می‌باشد. در گرایش میکروبیولوژی به مطالعه روابط بین میکروارگانیسم‌ها با خودشان و با موجودات دیگر مانند انسان، گیاه و حیوان، پرداخته می‌شود. گرایش‌های مختلف میکروبیولوژی شامل میکروبیولوژی صنعتی، میکروبیولوژی غذایی و میکروبیولوژی پزشکی می‌شود.
از کاربردهای علم میکروبیولوژی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– کاربرد سلاح‌های میکروبی و راه‌های پیشگیری از آنها
– کارخانه‌های عطرسازی
– تشخیص بیماری‌ها در آزمایشگاههای تشخیص طبی
– تولید مواد غذایی
– تشخیص آفات گیاهی، مبارزه با آفات گیاهی و ایجاد مقاومت گیاهی
– استخراج فلزات سنگین
– تصفیه نفت و گوگردزدایی از نفت
– حفاظت از محیط زیست، تصفیه فاضلاب‌‌ها و مبارزه بیولوژیکی با عفونت‌ها و آلودگی‌های فاضلابی
– تثبیت نشاسته و آهار دادن پارچه در صنعت نساجی
گرایش علوم سلولی مولکولی
در گرایش علوم سلولی و مولکولی چگونگی عملکرد سلول‌های DNA، RNA و پروتئین‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. به طور کلی DNA مرکز ذخیره اطلاعات و صدور فرمان‌های سلول، RNA وظیفه انتقال فرمان‌ها و پروتئین‌ها مسئول اجرای فرمان‌ها می‌باشند. رشته علوم سلولی و مولکولی رشته بسیار حساس و مهمی است چرا که نیروی انسانی لازم برای تحقیق در رشته‌های پزشکی، بیوشیمی، ژنتیک، بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک، اصلاح نباتات، شیلات و دام را تربیت می‌کند.
گرایش ژنتیک
دانش انتقال صفات وراثتی از والدین به فرزندان را علم ژنتیک بررسی می‌کند. حوزه مطالعاتی این گرایش، تمام موجودات زنده کره زمین اعم از انسان‌ها، گیاهان، جانواران و حتی باکتری‌ها می‌باشد. علم ژنتیک تفاوت وراثتی بین والدین و فرزندان را توضیح می‌دهد و عامل انتقال صفات مختلف از نسلی به نسل دیگر را معرفی می‌کند. برخی از کاربردهای رشته ژنتیک به شرح زیر است:
– شناخت روش‌های تشخیص بیماری‌های ژنتیکی قبل و بعد از تولد
– شناخت ژنتیک سرطان و راه‌های درمان آن
– شناخت ناقلین بیماری‌ها
– بررسی نقش ژنتیک در بروز رفتارهای فردی و اجتماعی
– اصول مشاوره ژنتیکی
– شناخت جمعیت‌های مختلف ژنتیکی و نژادهای انسانی
– شناخت تکنیک‌های رایج در ژنتیک
– شناخت ژنتیک مولکولی
– روش‌های اصلاح نژاد
– ژن درمانی
– پزشکی قانونی
توانایی‌های لازم برای ورود به رشته زیست‌شناسی سلولی مولکولی
دانشجویان رشته زیست‌شناسی سلولی مولکولی در صورتی که به دنبال موفقیت‌های بیشتری هستند، بهتر است که توانایی‌های زیر را در خود پرورش دهند.
– داشتن علاقه زیاد به رشته‌های حوزه زیست‌شناسی
– توانمند بودن در دروس شیمی، فیزیک و زیست
– علاقمند بودن به انجام کارهای آزمایشگاهی
– داشتن حافظه خوب
– داشتن صبر و پشتکار زیاد
ادامه تحصیل در رشته زیست شناسی سلولی مولکولی
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع کارشناسی ارشد و دکترا مهیاست. بدون شک فارغ‌التحصیلانی که تا مقاطع بالاتر تحصیل می‌کنند، امکان کسب شغل‌های بهتری خواهند داشت.
گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد رشته زیست‌شناسی سلولی مولکولی به این شرح است: زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، بیوشیمی، بیوفیزیک، زیست فناوری، زیست فناوری گرایش دریا، زیست فناوری صنعت و محیط زیست.
آینده شغلی رشته زیست شناسی سلولی مولکولی
تنوع شغلی در این رشته زیاد است. اما باید گفت که رشته زیست‌شناسی سلولی مولکولی همانند دیگر رشته‌های علوم پایه، زودبازده نیست. یعنی به محض ورود به دنیای کار نمی‌توان از آن درآمد بالایی را انتظار داشت. کسب موفقیت در این رشته و این حوزه کاری به توانمندی‌های فردی و کسب تجربه نیاز دارد.
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در یکی از حوزه‌های زیر به فعالیت بپردازند:
– پژوهشگر در حوزه علوم زیست‌شناسی سلولی مولکولی
– تدریس در مدارس و دانشگاه‌ها
– کارشناس در آزمایشگاه غذا، دارو و بهداشت
– کارشناس آزمایشگاه واکسن و سرم
– کارشناس مواد خوراکی و آشامیدنی
– کارشناس مواد آرایشی و بهداشتی
– مرکز انستیتو پاستور
– مرکز تحقیقات بین‌المللی ژنتیک ایران
– مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک
– مراکز تحقیقاتی دانشگاهی کشور
– شرکت‌های خصوصی ساخت مواد اولیه آزمایشگاه‌ها
– کارخانه‌های تولیدکننده مواد شیمیایی
فارغ‌التحصیلانی که در حین تحصیل توانمندی‌های خود را افزایش داده و تنها به دروس دانشگاهی اکتفا نکنند، حتماً برای به دست آوردن مشاغل بهتر، لایق‌تر می‌باشند. ناگفته نماند که اگر فردی دارای توانایی‌های مالی و تجربیات کافی برای راه‌اندازی یک آزمایشگاه مجهز سلولی مولکولی و یا تأسیس شرکت‌های خصوصی تولیدکننده مواد اولیه آزمایشگاههای سلولی و مولکولی باشد، می‌تواند در مدت زمان کوتاه‌تری به سود خوبی دست پیدا کند.
در مورد درآمد رشته زیست‌شناسی سلولی مولکولی باید گفت که در صورتی که به استخدام مراکز دولتی دربیایید، قرارداد بر اساس قوانین وزارت کار به امضا می‌رسد، اما کار در بخش خصوصی کمی متفاوت است. تعیین شرایط کاری و دستمزد در شرکت‌های خصوصی به عهده کارفرما می‌باشد.
نظرات کاربران